راه‌های مبارزه با کلافگی خانگی در روزهای قرنطینه/ در جواب «مامان یا بابا حوصله‌ام سر رفته» چه باید گفت
این روزها جملات «مامان یا بابا حوصله‌ام سر رفته» بیش از همیشه به گوش می‌رسد، کودکانی که یک ماه زودتر از هر سال از رفتن به مدرسه بازماندند و علاوه بر استرس ناشی از واهمه‌ای به نام کرونا که شاید درک آن برای این محدوده سنی سنگین باشد حال باید بهترین روزهای سال خود را که مدت‌ها در انتظار رسیدنشان سپری میکردند در میان چهار دیوارهای تکراری خانه بگذرانند.
اکنون با توجه به اهمیت چگونه پشت سر گذاشتن روزهای قرنطینه در حالی که با تعطیلات عید همراه شده است در گفت‌وگویی با منصور کوهی‌رستمی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران و مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خوزستان به بررسی راهکارهای مفید برای آشتی با کتاب و به جا گذاشتن خاطره‌ای خوب از این روزها در ذهن کودکان و حتی ما بزرگسالان پرداخته‌ایم، روشهایی که شاید بتوانند تا حدودی از بار روانی منفی این روزها بکاهند و فصل بهارمان را با نسیم دانایی طراوت بخشند.
فارس: آیا به نظر شما، کرونا میتواند باعث آشتی ما با کتاب شود؟
کوهی رستمی: ایام نوروز امسال با قرنطینه خانگی مقابله با ویروس کرونا مصادف شده است که این به خودی خود میتواند فرصت مناسبی برای با هم بودن‌های مؤثر و اثربخش باشد.
هر چند این اوقات فراغت و خانه‌نشینی اجباری، دو پدیده آلودگی اطلاعات و بار روانی و نگرانی مردم نسبت به شیوع ویروس کرونا را نیز به همراه داشته است اما با برنامه‌ریزی مناسب و پناه بردن به سایه امن کتاب و خواندن هم میتوان از آلودگی اطلاعاتی که رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در این ایام ایجاد کرده‌اند خلاص شد و هم بار روانی، استرس و اضطراب ناشی از نگرانیِ بیماری را به نسبت بسیار زیادی کاهش داد.
در کنار مدیریت ساده بهداشت فردی، راه‌های زیادی برای مقابله با آلودگی اطلاعات و اضطراب و بار روانی ویروس کرونا وجود دارد از جمله استفاده عاقلانه از شبکه‌های اجتماعی و محدود کردن زمان استفاده از آنها، انجام فعالیت‌های فرهنگی از جمله تماشای فیلم، گوش دادن به موسیقی و مهم‌تر از همه سفر به دنیای کتاب و کتاب خوانی است چرا که با کتاب خواندن افراد میتوانند ساعاتی به دور از هیاهوی شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی، خود و خانواده را در مسیر آرامش قرار دهند.
فارس: در پاسخ به «حوصله‌ام سر رفته» کودکان چه باید کرد؟
کوهی رستمی: در ایام قرنطینه خانگی همه با این غرولندهای کودکان مواجه می‌شوند که «حوصله‌ام سررفته»، «از بیکاری کلافه شده‌ام»، «بازی برایم طراحی کنید»، «مرا سرگرم کنید»، «کرونا کی تمام میشه» و…! بنابراین، شما بایستی چند ترفند سرگرم کننده در قرنطینه نیز در آستین خود داشته باشید تا بتوانید خود و کودکانتان را سرگرم کنید و موج منفی این کلافگی خانوادگی را به حداقل برسانید.
راه‌ها روش‌های زیادی برای سرگرم شدن در خانه در طول قرنطینه خانگی وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها که البته بیشتر مبتنی بر کتاب و خواندن هستند اشاره خواهم کرد البته نباید نگران بود چرا که برای تنوع در سرگرم کردن کودکان به روشهایی غیر از کتاب و خواندن نیز اشاره خواهم کرد.
فارس: کودکی که خواندن و نوشتن بلد نیست را چگونه میتوان با کتاب سرگرم کرد؟
کوهی رستمی: بلندخوانی یا همان خواندن یک کتاب با صدای بلند، همراه با بازتاب فضای عاطفی و فراز و فرود داستان برای یک کودک یا گروهی از کودکان است وقتی که کتاب‌ها را به صورت جمعی و در کنار سایر اعضای خانواده بخوانیم تاثیر بسزایی را بر روحیه کودکان در این روزها میگذارد.
در بلندخوانی و خواندن جمعی، افزون بر کودکانی که هنوز مهارت خواندن و نوشتن را نیاموخته‌اند یا بر آن چیرگی کافی ندارند، کودکان بزرگ‌تر نیز در لذت خواندن سهیم می‌شوند و آنها می‌آموزند از زمانی که بسیار کوچک هستند میتوانند به دنیای کتاب‌ها سفر کنند و از آن لذت ببرند.
فارس: شاید کتاب کودک در خانه‌ها وجود نداشته باشد در این شرایط که خروج از منزل درصد ابتلا را افزایش میدهد پیشنهاد شما برای تهیه کتاب کودک چیست؟
کوهی رستمی: در خانه نشست‌های کتابخوان راه اندازی کنند و اعضای خانواده را تشویق کنند کتابهای خوانده شده‌شان را به اشتراک بگذارند اما برای این کار نگران کتاب چاپی نباشند و از کتابهای الکترونیکی استفاده کنند.
برای یافتن کتابهای الکترونیکی به سایتهای مختلفی میتوانند مراجعه کنند؛ کتابخانه کودکان و نوجوانان ایران، زیر نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مدیریت می‌شود، این کتابخانه دارای سایتی با طراحی کودکانه و فهرستی از کتابهای اسکن شده برای کودکان و نوجوانان به همراه تصاویر صفحات کتاب‌ها می‌باشد.
کتابخانه کودکان و نوجوانان بـا هدف ایجاد کتابخانه‌ای اسـتاندارد و نمونه برای ارائه خدمات به گروه سنی ۷ تا ۱۴ سال ایجاد شده است و تعداد زیادی از کتاب‌ها به صورت الکترونیک از طریق سایت http://icnl.nlai.ir/default.aspx برای عموم قابل دسترس می‌باشد.
همچنین هر شب را با قصه‌گویی به پایان ببرند و در خانه فضایی برای قصه‌گویی طراحی کنند و با این کار، نوستالژی قصه‌گویی مادر بزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها را زنده کنند و این لذت را به کودکان نیز انتقال دهند.
فارس: والدین از کجا بدانند که کدام کتاب مناسب رنج سنی کودکان آنها است؟
کوهی رستمی: اگر نمیدانند برای کودکشان چه کتابخوانی بخرند یا بخوانند حتما سری به سایت هدهد به نشانی https://hodhod.com بزنند، در این سایت در قسمت «گونه های کتاب» روی بخش «موضوعی» کلیک کنند تا فهرستی از کتابهای کودکان با موضوعات دلخواه را مشاهده و بر اساس نیاز خود انتخاب و خرید نمایند.
همچنین میتوانند به کتابخانه بین المللی کودکان و نوجوانان سری بزنند، این کتابخانه کتاب‌هایی را برای مطالعه کودکان و نوجوانان با بیش از ۱۰۰ زبان زنده دنیا ارائه میدهد که یکی از آنها فارسی است.
شما میتوانید با مراجعه به نشانی http://en.childrenslibrary.org/ وارد صفحه اصلی سایت شده و روی گزینه read books در بالای صفحه کلیک کنید و در صفحه بعد در قسمت language زبان خود را Persian/Farsi قرار دهید تا از کتابهای فارسی این مجموعه استفاده نمایید.
فارس: نوجوانان و جوانان نیز به نوبه خود سختی‌های قرنطینه را به جان خریده‌اند، آنها برای داشتن تجربه‌ای متفاوت چگونه باید با این بحران مواجه شوند؟
کوهی رستمی: در پویش‌های کتابخوانی و به اشتراک‌گذاری کتابهای خوانده شده از طریق شبکه‌های اجتماعی شرکت کرده و به وب سایت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور www.Iranpl.ir مراجعه کنند و حداقل در این روزها این پویش‌ها را تجربه کنند.
همچنین در مسابقات کتابخوانی که توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور طراحی شده‌اند شرکت کنند و نگران کتاب‌ها نباشند چرا که کتابهای مسابقات به صورت الکترونیکی از طریق سایت www.Iranpl.ir قابل دسترس هستند.
البته میتوانند به جای تمرکز کامل برای مطالعه کتابهای نوشتاری به کتابهای گویا گوش دهند و همزمان با انجام کارهایشان دانش و اطلاعات خود را ارتقا دهند که برای این کار سر زدن به بخش کتابهای صوتی فیدیبو توصیه می‌شود: https://fidibo.com/landing/audiobook#under_header
فارس: با توجه به اینکه کتابخوانی شاید سرگرمی مورد علاقه برخی جوانان نباشد آیا سرگرمی‌های دیگری هم میتوان جایگزین آن کرد؟
کوهی رستمی: کتاب های رنگ‌آمیزی را امتحان کنند چرا که آنها تنها مخصوص کودکان نیستند و ما نیز میتوانیم لذت رنگ‌آمیزی را بچشیم.
یا حتی کمی به دوران قدیم برگردیم و نامه بنویسیم و پاکت ها، تمبرها، قلم‌ها و کاغذ ها را دوباره احیا کنیم! ما در مورد ایمیل صحبت نمی‌کنیم، ما در حال صحبت کردن در مورد نامه‌های نوستالوژیک هستیم؛ نامه‌ای را برای کسی که دوستش دارید بنوسید، مانند مادربزرگ و پدر پزرگ یا یکی از اعضای خانواده خود که دور از خانه زندگی می‌کنند یا حتی در دفتر خاطرات خود یادداشت‌های روزانه بنویسید قطعا نوشتن افکار خود، روشی کلاسیک برای گذر زمان است.
فارس: چگونه میتوان سفر نرفتن را برای کودکان توجیه کرد در حالی که عملا در خانه‌ها محبوس شده‌اند؟ آیا راهی برای سفر رفتن با وجود در خانه ماندن هست؟!
کوهی رستمی: بله، نهنگهای beluga را در آکواریوم جورجیا تماشا کنند.
نهنگهای beluga را میتوانند به صورت آنلاین در آکواریم جورجیا از طریق لینک زیر به مدت نامحدود ببینند.
همچنین میتوانند از موزه لور فرانسه به صورت آن لاین دیدن کنند و خود و خانواده‌شان را با استفاده از یک تور دیجیتالی به یکی از معروف ترین موزه‌های بین المللی، لوور، به پاریس فرانسه منتقل کنند.
https://www.louvre.fr/en/visites-en-ligne
یا حتی یک مهمانی درون خانه‌ای ترتیب دهند، با تمام الزامات یک مهمانی واقعی و با هم بپزند: کوکی‌ها، کیک‌ها، شکلات‌ها، هر چیزی! پختن با هم یک درس عالی برای اندازه‌گیری مواد، مواد تشکیل دهنده و البته درست کردن چیزهای خوشمزه است.
همچنین مبلمان خانه را با کمک کودکان خود مجدداً تنظیم کنند تا به نظر برسد خانه فضایی کاملاً متفاوت به خود گرفته است و حس تازگی در وجود کودکان و حتی ما بزرگسالان ریشه بدواند.
شکار گنج در خانه‌ها هم فراموش نشود! شکار گنج، بسیار آسان است و بسته به تعداد کالاهای موجود در آن ، ممکن است مدتی ادامه یابد؛ ۱۰ تا ۲۰ مورد را در خانه مخفی کنند تا بچه‌ها چند ساعت مشغول یافتن آنها شوند این کار قطعا برای آنها هیجان‌انگیز است.
فارس: سخن پایانی شما برای مخاطبان این گفت‌وگو چیست؟
کوهی رستمی: در پایان تا میتوانند از این با هم بودن‌های اجباری که شاید دیگر هیچ وقت تکرار نشود لذت ببرند، سرگرم شوند و لذت کتاب و خواندن را از یاد نبرند تا انشاالله به زودی و با مشارکت یکدیگر زنجیره انتقال ویروس کرونا را از مرزهای ایران خارج کنیم.
برچسب‌ها:
