جایگاه آنالیز روغن در صنعت

محمد نعیم زاده مسئول آزمایشگاه روغن و گریس: «آنالیز روغن» از خانواده برنامه‌های PM یک برنامه اجرایی نگهداری و تعمیرات بر پایه مراقبت وضعیت شرایط روانکار است که با تمرکز بر وضعیت روانکار و انجام آزمایش‌های گوناگون در محل کار، تجهیزات و آزمایشگاه‌های معتبر، آسیب‌ها و خسارت‌های وارده به ماشین‌آلات را به حداقل رسانده و موجب کاهش هزینه‌ها شده و به افزایش بهره‌وری و کیفیت فرآورده‌های تولید منجر خواهد شد.
آزمایش خون، آنالیز روغن

روانکار در یک دستگاه همانند خون در بدن انسان است و با همان پیچیدگی‌هایی که عملکرد خون در رساندن مواد مورد نیاز به قسمت‌های مختلف بدن و جمع آوری مواد زائد می‌کند، روانکار نیز بسیاری از آلودگی‌ها را از محیط عملکرد قطعات دور کرده و مواد مورد نیاز آنها را از قبیل مواد جلوگیری‌کننده از سایش، مواد مقاوم در برابر فشارهای بالا، مواد محافظت‌کننده در برابر خوردگی و غیره را در اختیار قطعات قرار می‌دهد. از آنجایی که تماس روغن با قطعات در حال کار در حد تماس مولکولی است، انجام یک سری تست‌های بخصوص بر روی روانکار مصرفی می‌تواند علاوه بر وضعیت کیفی خود روغن، اطلاعات ذیقیمتی در مورد سایر قطعات در تماس با روغن ارائه دهد.

آنالیز روغن، دسته‌بندی آزمایش‌ها و نتایج

انواع آزمایش‌های انجام شده بر روی روغن‌ها را می‌توان در گروه کلی ذیل تقسیم‌بندی نمود:

۱٫ مقدار و نوع فلزات موجود در روغن آزمایش شده: مقدار و نوع فلزات موجود در روغن آزمایش شده، نشان‌دهنده میزان سایش قطعات مختلف مانند یاتاقان‌ها می‌باشد و با تکرار آزمایش در فواصل زمانی معین می‌توان زمان مناسب جهت تعویض یاتاقان را مشخص نموده و قبل از بروز خسارت برنامه تعمیر آنها را تدوین کرد.

۲٫ مقدار آب موجود در روغن: مقدار آب موجود در روغن نشانی از وضعیت عملکرد آب‌بندها و سیل‌ها است.

۳٫ میزان وجود ناخالصی‌های محیطی در روغن: میزان وجود ناخالصی‌های محیطی نحوه عملکرد فیلترها و هواکش‌ها را نشان می‌دهد.

۴٫ آزمایش‌های کیفی خود روغن: نتایج آزمایش‌های کیفی خود روغن نیز وضعیت طول عمر روغن را نشان داده و می‌توان با دقت زیاد زمان تعویض روغن را اعلام و برنامه نت را با آن تنظیم نمود، به ‌این مفهوم که با افزایش عدد اسیدی یا TAN روغن، مسلما از مقدار و کارآیی مواد افزودنی با خاصیت ضداکسیداسیون کاسته می‌شود و زمانی فرا می‌رسد که میزان ادتیوهای یاد‌شده به قدری کاهش یافته است که روغن کاملا اسیدی و خورنده شده و ادامه فعالیت آن موجب آسیب‌های شدید به دستگاه خواهد شد. آزمایش ویسکوزیته یا گرانروی نیز از آزمایش‌های رایج در برنامه آنالیز روغن می‌باشد، در صورت کاهش ویسکوزیته، امکان تشکیل فیلم پایدار روانکار به حداقل می‌رسد و بر اثر تماس فلز با فلز، سایش شدیدی ایجاد گردیده که نتیجه مستقیم آن، عمر کمتر دستگاه خواهد بود.

آنالیز روغن ترانسفورماتور

روغن ترانسفورماتور دو وظیفه اصلی یعنی خنک کاری و خاموش کردن جرقه در ترانسفورماتور را بر عهده دارد. بررسی دوره‌ای وضعیت سلامت روغن ترانسفورماتور مزایای و فواید متعددی برای بهبود روند بهره‌برداری را شامل می‌شود.

این فواید به طور کلی شامل موارد ذیل می‌گردد:
· افزایش بازدهی و عمر مفید ترانسفورماتور

· بالا بردن ایمنی و جلوگیری از قطعی نابهنگام سیستم

· صرفه جویی در هزینه تعویض روغن ترانسفورماتور

· جلوگیری از خروج بی مورد ترانس از سیستم

آزمون‌های آنالیز روغن

آزمون‌های آنالیز روغن ترانسفورماتور به سه دسته کلی شامل آزمایش‌های کنترل کیفیت روغن، آزمایش تحلیل گازهای حل شده در روغن و آزمون فورفورال تقسیم بندی نمود. بر اساس نتایج این آزمایشات در آنالیز روغن ترانسفورماتور در مورد اینکه روغن بکار خود ادامه بدهد یا خیر، نیز می توان تصمیم‌گیری نمود. آزمون تحلیل گازهای حل شده در روغن ترانس اصلی ترین و بهترین روش تشخیص عیب روغن ترانسفورماتور می‌باشد و از آزمون فورفورال هم می‌توان برای تخمین عمر باقیمانده عایق کاغذی ترانسفورماتور استفاده نمود.

در نهایت بازکردن فایلی خاص بنام آنالیز روغن و در نظر گرفتن یک سری آزمایشات در زمان بهره‌برداری از دستگاه‌ها، باعث کاهش بسیاری از هزینه‌ها چه از نظر طول عمر قطعات و چه از لحاظ زمان بهینه تعویض روغن گردیده و مسئولان فنی را در جهت هرچه بهتر نگهداری و کارآمد کردن ماشین آلات یاری می‌نماید.

۵۴