کار در ارتفاع

محترم بوستانی کارشناس hse: کار در ارتفاع از جمله فعالیت‌هایی است که در محیط‌های کاری مختلف به صورت روزمره و یا برای انجام برنامه‌های تعمیر و نگهداری، انجام می شود. هر کار یا فعالیتی که موقعیت انجام آن در ارتفاع بیش از ۱٫۲ متر نسبت به سطح مبنا انجام گیرد را، کار در ارتفاع گویند. این ارتفاع می‌تواند در روی سطح زمین یا زیر سطح زمین باشد.
شرایط خاص کار در ارتفاع، آن را به فعالیتی خاص از نظر نوع مخاطرات و پیامدهای حوادث احتمالی آن تبدیل نموده است. وجود این شرایط، اقدامات خاصی را نیز به منظور حصول اطمینان از برقرار شدن ملاحظات ایمنی، بهداشت و محیط زیست نیاز خواهد داشت.

چرا بایستی کار در ارتفاع کنترل گردد؟ کار در ارتفاع چه خطراتی دارد؟

آمار نشان داده است که حدود ۴۶ درصد حوادث شدید منجر به مرگ حوادث ناشی از کار در ارتفاع ، لغزش بر روی سطح کاری، سقوط اشیاء و اجسام بر سر دیگران بوده است. اکثر مردم حدود ۱/۳ ثانیه طول می‌کشد تا درک نمایند که از ارتفاع سقوط نموده‌اند.

روش‌های دسترسی به ارتفاع: نردبان، پلکان، آسانسور، سکوی ثابت، سکوی سیار، چهارپایه، سبد، داربست.

انواع سقوط: سقوط همسطح، سقوط روی پله، سقوط از بلندی، سقوط از ارتفاع

راه‌های جلوگیری از سقوط:

· سیستم‌های محدودکننده حرکت مثل داربست، حمایل بند، صفحات محافظ

· سیستم بازدارنده سقوط مثل تور ایمنی، سطوح ایمنی نرم

در فرآیند ایمن‌سازی عملیات کار در ارتفاع ۳ مرحله وجود دارد:

· پرهیز از کار در ارتفاع و یا انجام بخش‌هایی از آن در سطح زمین.

· استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که خطر سقوط افراد در حین کار را از بین ببرد.

· استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که ارتفاع سقوط و شدت صدمات ناشی از سقوط را کاهش دهد.

برنامه‌ریزی جهت انجام کار در ارتفاع سه مرحله می‌باشد. شناسایی خطرات، آنالیز آنها و پیش بینی اقدامات کنترلی و اقدامات اصلاحی مورد نیاز.

در شناسایی خطر بایستی محل و شرایط کار در ارتفاع بررسی شود. در آنالیز خطر بایستی ارتفاع کار، استحکام و ایمنی سطوح کار، حفاظ‎های جانبی، لغزندگی سطح کار، احتمال سقوط اشیا به پایین مورد ارزیابی قرار گیرد. در پیش بینی اقدامات کنترلی باید حذف، جداسازی و کاهش را اقدام کرد.

شرایط محیطی انجام کار در ارتفاع: در هنگام وقوع بادهای شدید، رعد و برق‌های شدید، بارندگی، عدم نور کافی، گردوخاک و مه کار تعطیل گردد.

کارگران غیر مجاز کار در ارتفاع: افراد دارای سابقه بیماری قلبی، سرگیجه‌های مکرر، ترس از ارتفاع، بیماری‌های شدید مفصلی، افراد بسیار چاق، بیماری‌های شدید ریوی و تنفسی.

ایمنی داربست: داربست ساختاری است موقتی، که برای ایجاد یک یا چند جایگاه کار به منظور حفظ و نگهداری کارگران و مصالح در ارتفاع و فراهم نمودن دسترسی کارگران به تراز بالاتر، مورد استفاده قرار می‌گیرد و به انواع ثابت، متحرک، دیوارکوب، معلق و نردبانی تقسیم می‌شود.

موارد قابل توجه جهت نصب داربست:

· محل نصب و طراحی اولیه توسط افراد با تجربه

· بازرسی قبل از استفاده

· ایجاد دسترسی آسان و بدون مانع برای استفاده کنندگان

· بعد از اتمام کار روزانه باید کلیه ابزار و مصالح برداشته شود

· ایمنی داربست، خطر برق و جوشکاری بر روی داربست

· شرایط محل نصب داربست

· محوطه یا زمینی که داربست باید در آنجا نصب گردد

· تاسیسات و نوع فرایند در محل نصب داربست

· فضای اطراف محل نصب داربست

· محوطه یا زمینی که داربست باید در آنجا نصب گردد

تاسیسات و نوع فرآیند در محل نصب: وجود دستگاها و تجهیزاتی که دارای سیستمهای حساس و تحت فشار و یا تجهیزات ابزار دقیق می باشند. توجه به نوع فعالیت‌های جانبی و احتمال اینکه نشت گازهای شیمیایی و قابل اشتعال در محوطه نصب داربست می‌تواند عامل ایجاد حادثه باشد.

فضای اطراف محل نصب داربست: لوله‌های گاز و مواد شیمیایی کابل‌های برق فشارقوی می‌تواند شرایطی را در محل داربست بوجود آورده که در اثر بی‌توجهی منجر به وقوع حادثه می‌شود.

انواع نردبان: نردبان‌های قابل حمل، نردبان‌های پله‌ای دو طرفه و سکودار، نردبان‌های ثابت، نردبان‌های ویژه

نظارت و استفاده از نردبان: آسیب دیدگی ناشی از حوادث نردبانی را می‌توان به مقدار قابل توجهی با کنترل استفاده از نردبان و بهبود مدیریت کاهش داد. این امر مستلزم رعایت موارد زیر است:

· آموزش کارکنان در مورد نگهداری و روش صحیح استفاده از نردبان

· ارزیابی فعالیت

· انتخاب بهترین امکان دسترسی به کار

· بیش از ۸۰ درصد حوادث نردبانی به استفاده یا کاربرد نادرست تجهیزات مربوط می‌شود

· بازرسی نردبان قبل از شروع کار

· محوطه اطراف نردبان پایین و بالای نردبان عاری از هر گونه موانع باشد

· پایه نردبان باید بر روی سطح تراز و محکم قرار گیرد

· انتهای بالایی نردبان را باید بست و یا به روش دیگری محکم نمود

· از نردبان‌های قابل حمل هرگز نباید بصورت افقی به عنوان تخته الوار زیر پایی استفاده نمود

· هرگز نباید از نردبان کوتاه‌تر برای ایجاد نردبان بلندتر استفاده نمود