امین آسیابان سرپرست شرکت فولاد اکسین خوزستان: توليد « API»، تحقق بخش رسالت اکسين

امین آسیابان سرپرست مدیریت عامل شرکت فولاد اکسین خوزستان در گفتگو با کتاب مسیر اوج گفت: اصولا توليد محصولات استراتژيک يکي از اقداماتي است که شرکت هاي بزرگ در راستاي تحقق برنامه هاي توسع هاي خود انجام مي دهند. از جمله محصولاتي که در صنايع مختلف نفت، گاز، پتروشيمي، کشتي سازي و… کاربرد استراتژيک دارد ورق فولادي «API» است و شرکت فولاد اکسين خوزستان تنها توليدکننده اين محصول در منطقه خاورميانه شناخته مي شود. اين شرکت از دو سال گذشته، با تغيير و تحولات مديريتي، توانسته است ضمن راه اندازي مديريت مستقل پروژه هاي توليد ورق هاي خاص، زمينه توسعه و سودآوري شرکت را دوچندان کند. اين در حالي است که ماموريت اصلي فولاد اکسين توليد ورقهاي خاص، شامل «API» و آلياژي است. با اين حال، نياز صنايع حساس کشور طي يک دهه آينده به حدود ۱۰ميليون تن ورق «API»، در کنار ظرفيت سالانه اکسين به رقم يک ميليون و ۵۰ هزار تن، نشان مي دهد که شرکت اکسين قابليت تامين نياز کشور و در بسياري موارد، صادرات مازاد مصرف داخلي ورق مورد نظر را دارد.

در دو سال گذشته، با تدوين سياست گذاري مديران ارشد در راستاي تحقق رسالت اصلي فولاد اکسين (توليد ورقهاي «API» و آلياژي)، کليه پروژه هاي خطوط لوله و مخازن نفت، گاز و پتروشيمي در سطح کشور شناسايي شدند. در طول اين مدت، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ جلسه با مسئولان و مديران شرکت هاي تابعه وزارت نفت و شرکت هاي تامين کننده لوله و ورق تشکيل شد که عمدتا در زمينه معرفي قابليت ها و توانمندي هاي توليدي شرکت فولاد اکسين بودند. ناآگاهي مجموعه وزارت نفت و عدم اطلاع رساني دقيق درباره توانمندي هاي توليدي فولاد اکسين در گذشته، يکي از عمده دلايل توليد نشدن ورق هاي خاص بوده است. با اين حال، با ورود تيم مديريتي جديد در راس امور از سال ۱۳۹۸ تا امروز، وضعيت توليد ورق هاي خاص شرکت فولاد اکسين تغيير يافت و عملا از يک شرايط نامطلوب به يک شرايط مطلوب، تغيير وضعيت داد و اين روند همچنان نيز ادامه دارد.

تقاضا، فولاد اکسين، ورق هاي خاص

خطوط لوله در سراسر کشور به دو بخش نفت و گاز تقسيم بندي مي شوند و عمدتا خطوط انتقال نفت خام يا نفت فرآوري شده و يا خطوط انتقال گاز به حساب مي آيند. قطر لوله هاي خطوط لوله نفت به طور عمده زير ۳۰ اينچ و در برخي موارد، بالاي ۳۰ اينچ و براي لوله هاي انتقال گاز عمدتا بالاي ۲۴ اينج است.

ورق هاي مورد استفاده براي ساخت لوله در هرکدام از اين دو نوع، تفاوت هايي از جنبه گريد، ابعاد (قطر، طول و عرض) و کيفيت فولاد بکار رفته دارند که عمدتا به ميزان درصد ترش يا شيرين بودن سيالي وابسته است که در آن عبور مي کند (ترکيب شيميايي سيال از لحاظ ميزان «h۲S»). اگر سيال مورد نظر همانند پروژه گوره به جاسک نفت ترش باشد، بايد بر اساس استانداردهاي جهاني، خواص و مشخصات ويژهاي مقاوم به محيط خورنده شامل «h۲S» داشته باشد. در اين صورت، فرايند توليد از مرحله توليد اسلب تا ورق متفاوت و داراي پارامترهاي کنترلي بسيار حساسي خواهد بود که همين مهم يکي ديگر از ويژگي هاي توليدي منحصربفرد شرکت فولاد اکسين است که در طراحي فرايند توليدش لحاظ مي کند. با اين حال، آمار فوق و تعاريفِ بکار رفته نشان از اهميت نقش شرکت هاي توليدکننده ورق هاي «API» دارند. به همين منظور، بررسي تقاضاي سالانه ورق مصرفي در خطوط انتقال نفت و گاز اهميت مي يابد تا به واسطه آن، آشکار شود که فولاد اکسين چه نقشي ميتواند در اين ميان ايفا کند.

تقاضاي ورق «API» طي يک دهه آينده

بر اساس آمارهاي موجود، براي انتقال خطوط نفت و گاز در سراسر کشور طي يک دهه آينده، حدود ۲۴ هزار کيلومتر خط لوله تعريف شده است که معادل تناژي ورق ها به منظور تامين خط لوله هاي مذکور به حدود ده تا دوازده ميليون تن مي رسد. با توجه به ظرفيت توليد سالانه حدود يک ميليون و ۵۰ هزار تني فولاد اکسين، به نظر مي رسد که هيچگونه چالشي از اين حيث براي تامين ورق هاي فولادي مورد نظر وجود نداشته باشد. بنابراين اعداد و ارقام گفته شده در مورد توليد ورق فولادي عريض در شرکت فولاد اکسين به هيچ عنوان ثابت نيستند و عملا تحقق آن تابع عملياتي شدن و اجراي پروژه هاي نفت و گازي کشور و همچنين تامين مواد اوليه مناسب و مورد نياز است.
با اين حال، اگر شرايط کشور به گونه اي پيش برود که محدوديت هاي اِعمال شده ناشي از تحريم هاي ظالمانه رفع شود و به واسطه آن، امکان فروش نفت و تبادلات گسترده بين المللي به وجود آيد، قطعا وضعيت عرضه و تقاضا در بازار صنايع استراتژيک و تامين ورق هاي مورد نياز اين صنايع تغيير خواهد کرد. با اين پيش فرض، با راه اندازي پروژه هاي نيمه تمام متوقف شده در کنار پروژه هاي آينده، بي ترديد نياز صنايع به ورق هاي توليدي در شرکت فولاد اکسين خوزستان بيش از امروز خواهد شد و اين توانايي در مجموعه وجود دارد تا با ارتقاي کيفيت در راستاي نياز صنايع به توليد خود، به ميزان ارقام مذکور در اين زمينه دست پيدا کند.
از طرف ديگر، در حال حاضر تنها سه شرکت بزرگ لوله سازي در کشور مشغول به فعاليت هستند که مي توانند توليد لوله هاي مورد نياز صنايع نفت، گاز و پتروشيمي را بر عهده بگيرند. جمع ظرفيت توليد ساليانه سه شرکت مذکور به رقم حدود ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار تن ميرسد که مي توانند مواد اوليه مورد نياز خود را از شرکت هايي همانند فولاد اکسين دريافت کنند. بنابراين اگر مجموعه اکسين بتواند در سال حدود ۷۵۰ هزار تن ورق «API» توليد کند، عملا چالشي در زمينه تامين نياز صنايع لوله سازي براي ساخت لوله هاي مورد نياز اين صنايع استراتژيک وجود نخواهد داشت. اين در حالي است که در سال گذشته، توليد اين محصول به نزديک ۳۵۰ هزار تن رسيده است و پيشبيني ها در زمينه توليد ورق «API» شرکت نشان مي دهد که رقم توليد اين محصول طي سال آينده به ۵۵۰ هزار تن افزايش پيدا خواهد کرد.

ويژگي هاي ورق هاي «API»

ورق هاي آلياژي و «API»، به علت کاربرد حساس آنها در صنايع استراتژيک، عمدتا داراي ويژگي هاي منحصربفردي هستند که مي توانند اين ورق ها را از ساير ورق هاي مورد استفاده در صنايع مختلف، متمايز کنند. به طور معمول، اين ورق ها از گريد «X۴۲» تا «X۱۲۰» تقسيم بندي مي شوند. با اين حال، درجه بندي گريدهاي مختلف ورق «API» به گونه اي است که با بالا رفتن گريدها، علاوه بر ارتقاي ميزان کيفيت در کنار افزايش مقاومت شان در برابر شرايط محيطي و برخورداري از خواص مکانيکي و متالورژيکي بالاتر، وزن نهايي مورد نياز و به تبع آن هزينه پروژه نيز کاهش پيدا خواهد کرد. مجموعه فولاد اکسين، بر اساس تعاريف کارخانه و ظرفيت هايي که در آن وجود دارد، امکان توليد ورقهاي «API» از گريد «B» تا «X۸۰» را دارد که اين امکان در آينده و با احداث کارخانه فولادسازي و توليد اسلب با مشخصات خاص، به بيش از موارد فوق گسترش مي يابد.

صنايع خاص و نقش اکسين

ظرفيت هاي گسترده فولاد اکسين خوزستان در زمينه توليد ورقه اي فولادي با ارزش افزوده بالا، به ويژه مورد استفاده در صنايع مهمي همچون کشتي سازي، مخازن تحت فشار نفت و گاز، صنايع نظامي و…، نشان ميدهد که به رغم کمبود مواد اوليه، مجموعه اکسين توانسته است سالانه حدود ۸۰ هزار تن در اين زمينه توليد داشته باشد. اين رقم براي نياز صنايع مورد نظر در کشور، که به حدود ۱۲۰ هزار تن در سال مي رسد، باعث شده است که در اين زمينه نزديک به ۴۰ هزار تن واردات ورق هاي خاص مربوط به صنايع مذکور صورت بگيرد. اين امر در صورتي مي تواند به پايان مسير واردات ورق هاي خاص منجر شود که فولاد اکسين بتواند به مواد اوليه مناسب و کافي براي توليد بر اساس نياز کشور دست يابد که طبيعتا با راه اندازي کارخانه فولادسازي، اين امکان محقق خواهد شد.

آينده، فولاد اکسين، مواد اوليه

در حال حاضر، سه فولادساز بزرگ کشور، شامل فولاد خوزستان، فولاد مبارکه و فولاد هرمزگان، سه شرکت تامين کننده اسلب (تختال) مورد نياز توليد فولاد اکسين به حساب مي آيند. اين موضوع در آينده، با توسعه برنامه توليد ورق هاي عريض توسط فولاد مبارکه، ممکن است چالش هايي را از حيث تامين اسلب مورد نياز براي مجموعه اکسين به وجود آورد. با راه اندازي و توسعه واحد فولادسازي فولاد اکسين، عملا اين نياز مرتفع خواهد شد و مشکلي در اين زمينه پديد نخواهد آمد.